Urlaḃraiḋeaċt (Phonetics)

↑ innéacs

Na leathanaigh bhunaidh

Leathanach ⅹ.
Leathanach ⅺ.
Leathanach ⅻ.

Tras-scríbhinn

Ⅰ. — Na Guṫaiḋṫe (The Vowels).

1. Guṫaiḋṫe tosaiġ (Front Vowels).

í:
tír, tiġe.
i:
lide, bille.
ío:
tíorṫa, fíor.
io:
(a) fios.
(b) giolla. (i not pronounced.)
é(i):
céile, féir.
e(i):
beir, ceil.
é(a):
spéarṫa, méar.
e:
beirt, ḃeaḋ, sodar.
ea (æ):
(a) teas, leadaiḋe.
(b) teaċ, fear.
(c) leaṫ.

2. Guṫaiḋṫe cúil (Back Vowels).

ú(i):
(a) cúil, uaire.
(b) siuḃail. (a narrower sound of ú(i).)
ú:
(a) cúl, tú.
(b) b’ḟiú. (a narrower sound of ú.)
u:
ṫug, mac.
ó(i):
óir, fóid.
ó:
(a) fód, eolus, foġlaim.
(b) beo.
o:
bog, loċt.
oi(e):
soir, coire.
á:
(a) tá, d’ḟáġfaḋ, ál.
(b) b’ḟeárr.
á(i):
cáil, fágṫa.
ai
(a) maide, baile.
(b) saileog. (ai here has an e‑sound.)

3. Guṫaiḋṫe meaḋoin (Mixed Vowels).

ui, oi:
druid, toil.
aoi
naoi.
—aiḋe:
leadaiḋe.
leadaiḋeacht, bárdaiḋeacht.
—aiġe:
leadaiḋe.
leadaiḋeacht, bárdaiḋeacht.
ao:
caora.
—ai— (gan béim goṫa): (unaccented.)
codail, socair, i lár na linne.
—a (gan béim goṫa):
pota, cóta.
—e (gan béim goṫa):
maide, laige.

4. Deoġra (Diphthongs).

ua:
ċuala, cuan.
uai:
fuair.
ia:
diallaid, ciall.
iai:
i ndiaiḋ.
aḋ, aġ:
aḋarc, laġad, i n‑aġaiḋ, ar aġaiḋ.
(b) le haġaiḋ.
oġ:
toġa.
oṁ:
doṁan.

5. Guṫaiḋṫe srónacha (Nasal Vowels).

[lom]:
fóġṁar, a ṁáṫair, an áit, saṁail, níos mó (mú), tráṫnóna, a ṁéar, trí ṁíle, ce’(n) ċaoi.

Anáil.

(anáil, breath.)

ṫ, ṡ:
aṫair, áṫas, caṫ, leaṫ, a ṡáiṫ, ṡeas, a hualaċ, a héadan.

Cumusg (Sandhi) (Assimilation, Sandhi).

r′>r:
fuair tú, deir sé.
l′>L:
’ḃfuil tú, ṡíl tú.
d′>d:
cuid (cud) na maoin.
N′>N:
is aoiḃinn duit.
L>L:
ḋíol tú.
s>s′:
tinneas cinn.
l>l′:
ar an saoġal seo.
—iġ>i:
d’imṫiġ sé.
an>inn:
talaṁ an ḟir.
—iṫ>—
maiṫ go leor.

Ⅱ. — Na Consuin (The Consonants).

1. Consuin ċoguais (Gutterals).

(consuin ċoguais, velar gutterals.)

g:
(a) gaoṫ, lag.
ġ, ḋ:
ġaoṫ, ḋall.
c:
cat, lagṫa.
ċ:
ċat, láġaċ, d’árdaiġeaḋ.
ng:
i ngar, seangán.
(b) úġdar, toraḋ. (ġ, not pronounced as consonants.)

2. Consuin idirḟiaclaċa (Interdentals).

(consuin idirḟiaclaċa, interdental consonants.)

d:
doċar, ród, boċtán.
t:
fata, ceardċa, céadṫa.
N:
teann, carnán, snas, céadna, ar an ól.
L:
loċ, dall, cárla, codlaḋ.

3. Consuin stuaġ-ċarbaid (Alveolars).

n:
sean, mo náṁaid.
l:
do lár, ál.
r:
ráḋ, lár.

4. Consuin ḃairr-ṫeangan (Point-teeth cons.).

(consuin ḃairr-ṫeangan, point-teeth consonants.)

l′:
féile, toil, mo leas.
n′:
báine, mo neart, is sine.
n′˚:
sine na bó.

5. Cab-ċonsuin (Labials).

b:
cab, spalla.
p:
pota, réabṫa.
ḃ:
mo ḃó, caḃair.
(b) taḃairt, duḃairt. ( not pronounced as a consonant.)
m:
mór, lom, i mbád.
ṁ:
saṁraḋ, a ṁáṫair.
b:
bí, beo, beag, breáġ, speal.
v:
ḃí, ḃeó, sléiḃe.
p′:
péire, caipín.
f′:
fíor, a ṗeata.
~v:
trí ṁíe, niṁ.

6. Consuin lainne (Blade Consonants).

s:
sál, glas.
s′:
síoda.
r′:
cóir, láir.
r˳′:
báire. (r˳′, a breathed r‑sound.)

7. Consuin ċarbaid (Palatals).

k′:
cead, leigṫe.
ç′:
mo ċíos, cloiċe, fiċe, fiġfe sé, riṫ, a ṫiġearna, ṡiuḃal.
g′:
geata, laige.
y:
ġeal, páiġe, ḋeas.
ng′:
(a) i ngeall, daingean.
(b) luing. (in this word ng is sometimes pronounced ng′‑g′.)

8. Consuin tosaiġ (Front consonants).

t′:
tír, ṫuit, druidṫe.
d′:
deas, lide, isteaċ.
N′:
Néifinn, ḋár ndíṫ, tinn, sneaċta, túirne, teaċ an ḟir.
L′:
lios, daille, sliġe, coṁairle.

Nótaí

Tá an caibidil seo ábhar éagsúil ón leagan di a foilsíodh sa dara eagrán den chúrsa.

Cuireadh na nótaí atá ar thaobh na láimhe deise de na leathanaigh bhunaidh leis an bpríomhthéacs sa tras-scríbhinn agus dath gorm orthu.

↑ innéacs