Na leathanaigh bhunaidh
Leathanach ⅹ.
Leathanach ⅺ.
Leathanach ⅻ.
Tras-scríbhinn
Ⅰ. — Na Guṫaiḋṫe (The Vowels).
1. Guṫaiḋṫe tosaiġ (Front Vowels).
- í:
- tír, tiġe.
- i:
- lide, bille.
- ío:
- tíorṫa, fíor.
- io:
- (a) fios.
- (b) giolla. (i not pronounced.)
- é(i):
- céile, féir.
- e(i):
- beir, ceil.
- é(a):
- spéarṫa, méar.
- e:
- beirt, ḃeaḋ, sodar.
- ea (æ):
- (a) teas, leadaiḋe.
- (b) teaċ, fear.
- (c) leaṫ.
2. Guṫaiḋṫe cúil (Back Vowels).
- ú(i):
- (a) cúil, uaire.
- (b) siuḃail. (a narrower sound of ú(i).)
- ú:
- (a) cúl, tú.
- (b) b’ḟiú. (a narrower sound of ú.)
- u:
- ṫug, mac.
- ó(i):
- óir, fóid.
- ó:
- (a) fód, eolus, foġlaim.
- (b) beo.
- o:
- bog, loċt.
- oi(e):
- soir, coire.
- á:
- (a) tá, d’ḟáġfaḋ, ál.
- (b) b’ḟeárr.
- á(i):
- cáil, fágṫa.
- ai
- (a) maide, baile.
- (b) saileog. (ai here has an e‑sound.)
3. Guṫaiḋṫe meaḋoin (Mixed Vowels).
- ui, oi:
- druid, toil.
- aoi
- naoi.
- —aiḋe:
- leadaiḋe.
- leadaiḋeacht, bárdaiḋeacht.
- —aiġe:
- leadaiḋe.
- leadaiḋeacht, bárdaiḋeacht.
- ao:
- caora.
- —ai— (gan béim goṫa): (unaccented.)
- codail, socair, i lár na linne.
- —a (gan béim goṫa):
- pota, cóta.
- —e (gan béim goṫa):
- maide, laige.
4. Deoġra (Diphthongs).
- ua:
- ċuala, cuan.
- uai:
- fuair.
- ia:
- diallaid, ciall.
- iai:
- i ndiaiḋ.
- aḋ, aġ:
- aḋarc, laġad, i n‑aġaiḋ, ar aġaiḋ.
- (b) le haġaiḋ.
- oġ:
- toġa.
- oṁ:
- doṁan.
5. Guṫaiḋṫe srónacha (Nasal Vowels).
- [lom]:
- fóġṁar, a ṁáṫair, an áit, saṁail, níos mó (mú), tráṫnóna, a ṁéar, trí ṁíle, ce’(n) ċaoi.
Anáil.
(anáil, breath.)
- ṫ, ṡ:
- aṫair, áṫas, caṫ, leaṫ, a ṡáiṫ, ṡeas, a hualaċ, a héadan.
Cumusg (Sandhi) (Assimilation, Sandhi).
- r′>r:
- fuair tú, deir sé.
- l′>L:
- ’ḃfuil tú, ṡíl tú.
- d′>d:
- cuid (cud) na maoin.
- N′>N:
- is aoiḃinn duit.
- L>L:
- ḋíol tú.
- s>s′:
- tinneas cinn.
- l>l′:
- ar an saoġal seo.
- —iġ>i:
- d’imṫiġ sé.
- an>inn:
- talaṁ an ḟir.
- —iṫ>—
- maiṫ go leor.
Ⅱ. — Na Consuin (The Consonants).
1. Consuin ċoguais (Gutterals).
(consuin ċoguais, velar gutterals.)
- g:
- (a) gaoṫ, lag.
- ġ, ḋ:
- ġaoṫ, ḋall.
- c:
- cat, lagṫa.
- ċ:
- ċat, láġaċ, d’árdaiġeaḋ.
- ng:
- i ngar, seangán.
- (b) úġdar, toraḋ. (ġ, ḋ not pronounced as consonants.)
2. Consuin idirḟiaclaċa (Interdentals).
(consuin idirḟiaclaċa, interdental consonants.)
- d:
- doċar, ród, boċtán.
- t:
- fata, ceardċa, céadṫa.
- N:
- teann, carnán, snas, céadna, ar an ól.
- L:
- loċ, dall, cárla, codlaḋ.
3. Consuin stuaġ-ċarbaid (Alveolars).
- n:
- sean, mo náṁaid.
- l:
- do lár, ál.
- r:
- ráḋ, lár.
4. Consuin ḃairr-ṫeangan (Point-teeth cons.).
(consuin ḃairr-ṫeangan, point-teeth consonants.)
- l′:
- féile, toil, mo leas.
- n′:
- báine, mo neart, is sine.
- n′˚:
- sine na bó.
5. Cab-ċonsuin (Labials).
- b:
- cab, spalla.
- p:
- pota, réabṫa.
- ḃ:
- mo ḃó, caḃair.
- (b) taḃairt, duḃairt. (ḃ not pronounced as a consonant.)
- m:
- mór, lom, i mbád.
- ṁ:
- saṁraḋ, a ṁáṫair.
- b:
- bí, beo, beag, breáġ, speal.
- v:
- ḃí, ḃeó, sléiḃe.
- p′:
- péire, caipín.
- f′:
- fíor, a ṗeata.
- ~v:
- trí ṁíe, niṁ.
6. Consuin lainne (Blade Consonants).
- s:
- sál, glas.
- s′:
- síoda.
- r′:
- cóir, láir.
- r˳′:
- báire. (r˳′, a breathed r‑sound.)
7. Consuin ċarbaid (Palatals).
- k′:
- cead, leigṫe.
- ç′:
- mo ċíos, cloiċe, fiċe, fiġfe sé, riṫ, a ṫiġearna, ṡiuḃal.
- g′:
- geata, laige.
- y:
- ġeal, páiġe, ḋeas.
- ng′:
- (a) i ngeall, daingean.
- (b) luing. (in this word ng is sometimes pronounced ng′‑g′.)
8. Consuin tosaiġ (Front consonants).
- t′:
- tír, ṫuit, druidṫe.
- d′:
- deas, lide, isteaċ.
- N′:
- Néifinn, ḋár ndíṫ, tinn, sneaċta, túirne, teaċ an ḟir.
- L′:
- lios, daille, sliġe, coṁairle.
Nótaí
Tá an caibidil seo ábhar éagsúil ón leagan di a foilsíodh sa dara eagrán den chúrsa.
Cuireadh na nótaí atá ar thaobh na láimhe deise de na leathanaigh bhunaidh leis an bpríomhthéacs sa tras-scríbhinn agus dath gorm orthu.